Η λαϊκή παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα του ελληνικού τόπου μας, δημιουργημένα από το λαό είναι συστατικά στοιχεία απαραίτητα για την ύπαρξη και την εξέλιξη του πολιτισμού ενός έθνους. Στο παιδαγωγικό μας πρόγραμμα, σε κάθε ευκαιρία εντάσσουμε την ελληνική λαϊκή παράδοση στα θέματα που επεξεργαζόμαστε με τα παιδιά, επιδιώκοντας να έρθουν σε επαφή με τη λαογραφία.
Με αφορμή τα Χριστούγεννα, θέλαμε να γνωρίσουν τα “Πλαστελινάκια” μας τη λαϊκή παράδοση που επικρατεί για τα καλικαντζαράκια! Αυτά τα μικρά παράξενα πλασματάκια που πριονίζουν το δέντρο της γης με βιασύνη και μανία και προσπαθούν με κάθε τρόπο να ρίξουν τον κορμό του δέντρου που στηρίζει τη γη για να πάθουν οι άνθρωποι κακό… Αρχικά, μαζευτήκαμε στον κύκλο μας, όπου δείξαμε στα παιδιά εικόνες από τα καλικαντζαράκια και μάθαμε ποια είναι τα ονόματά τους: Ψιλοβελόνης, Μαντρακούλος (ο αρχηγός των καλικάντζαρων), Ανέμης, Τραγοποδιάρης, Ξιφώτης, Τριχέρης κ.α. και τους περιγράψαμε.
Αφού περιγράψαμε όλα τα καλικαντζαράκια διαπιστώσαμε ότι κάθε ένα από αυτά έχει ένα παράξενο ξεχωριστό χαρακτηριστικό πάνω του που τον κάνει διαφορετικό από τα άλλα και το εντοπίσαμε.
Έπειτα, μέσα από το πλούσιο εποπτικό υλικό που χρησιμοποιήσαμε, τα παιδιά εκφράζοντας τις γνώσεις τους γι’ αυτά τα πλασματάκια, έμαθαν την ιστορία και το σκανταλιάρικο «έργο» τους… «Πώς ανεβαίνουν για 12 ημέρες στη Γη την Παραμονή των Χριστουγέννων, αφήνοντας στη μέση ό,τι κι αν κάνουν, μόλις τους γαργαλίσουν τη μύτη οι μυρωδιές από τα μελομακάρονα, τις δίπλες και τους κουραμπιέδες και πώς είναι σκανταλιάρηδες πολύ, σκορπίζοντας πολλές – πολλές ανακατωσούρες στα σπίτια… Όμως, τα Θεοφάνεια που έρχεται ο παπάς στα σπίτια και αγιάζει, κατεβαίνουν πάλι στα βάθη της γης, όπου βλέπουν τον κορμό του δέντρου γερό και πάλι ξεκινούν απ’ την αρχή να το πελεκούν και να το πριονίζουν…»
Στη συνέχεια ακολούθησε το θεατρικό μας παιχνίδι όπου τα μικρά μας «Πλαστελινάκια» έγιναν όμοια με καλικαντζαράκια! Βάφτηκαν, βάλαν τα σκουφάκια τους, πήραν τα πριονάκια τους για να πριονίζουν το δέντρο της γης και με πολύ τρέλα ξεκινήσαμε την αναπαράσταση με τη συνοδεία μουσικών κομματιών από το cd «Η Αγέλαστη Πολιτεία Και Οι Καλικάντζαροι» των Χ + Π Κατσιμίχα.
Τα καλικαντζαράκια μας ξεκίνησαν το έργο τους πριονίζοντας γρήγορα το δέντρο της γης και τραγουδώντας δυνατά Κόβε πριονάκι μου κι η ώρα πλησιάζει, Χριστούγεννα ζυγώνουνε το αίμα μας και βράζει…
Τα παιδάκια μας μιμούμενα τους καλικάντζαρους έτρεχαν, χοροπηδούσαν, πριόνι-ζαν το δέντρο, έκαναν τούμπες, σκαρφάλωναν, κάναν αταξίες ακούγοντας το μουσικό κομμάτι που έλεγε:
Βγαίνουν τη νύχτα και γυρνούν και κάνουν χίλιες τρέλες, στους δρόμους και τα μαγαζιά μπερδεύουν τις ταμπέλες, γλιστράνε μες τα σπιτικά από τις καμινάδες και μαγαρίζουν τα γλυκά που φτιάχνουν οι κυράδες!
Κατά τη διάρκεια του θεατρικού παιχνιδιού συμμετείχα στις σκανταλιές τους με χαμόγελο και άφησα την ενέργειά τους να εκτονωθεί κι ελεύθερο τον αυθορμητισμό των παιδιών, τονώνοντας την αυτοπεποίθησή τους και επιβραβεύοντας τις προσπάθειές τους. Στο τέλος, τα πρόσωπά τους έλαμπαν από χαρά, γεγονός που έδειχνε πως ευχαριστήθηκαν ολόκληρη τη διαδικασία της δραματοποίησης και της μεταμφίεσης.
Βλέποντας λοιπόν τον διάχυτο ενθουσιασμό τους, προτείναμε τη δραστηριότητα του θεατρικού παιχνιδιού καλώντας τα παιδιά να ζωγραφίσουν ό,τι τους άρεσε από τους καλικάντζαρους (μια σκηνή δηλαδή, από τα καλικαντζαράκια ή το καλικαντζαράκι που τους άρεσε). Καμαρώστε τις ζωγραφιές τους…
Στις σημερινές δραστηριότητες τα παιδιά μας εκφράστηκαν πολύ δημιουργικά και με μεγάλη φαντασία . Έμαθαν για το έθιμο και ταυτίστηκαν με τα καλικαντζαράκια. Χαρακτηριστικά έλεγαν μεταξύ τους «Δεν χορταίνω να κάνω αταξίες!», «Ήρθα για να κάνω σκανταλιές», «Θα μπω από την καμινάδα του σπιτιού και θα φάω τα γλυκά…»!
Και αν σας κάνουν στο σπίτι καμιά ζαβολιά τα Χριστούγεννα, μην μουτρώσετε και τα μαλώσετε, γιατί θα ‘ναι μια απλή καλικαντζαροσκανταλιά…
Ηλιάνα Γασπαρινάτου
Υπεύθυνη Προνηπιακού Τμήματος