25η Μαρτίου 1821

(θεματική ενότητα σχεδιασμένη για τα παιδιά του νηπιακού τμήματος)

Θρησκευτική Προσέγγιση – Ιστορική Αναδρομή

Η 25η Μαρτίου είναι διπλή γιορτή για τους Έλληνες. Σαν αυτή τη μέρα, πριν από πάρα πολλά χρόνια, η Παναγίτσα έμεινε έγκυος στον μικρό Χριστούλη. Την επισκέφθηκε ένας Άγγελος και της έδωσε έναν λευκό κρίνο. Της είπε ότι ο Θεός τη διάλεξε για να φέρει στον κόσμο τον Υιό του τον αγαπητό. Ονομάζουμε αυτή τη μέρα Ευαγγελισμό και τη γιορτάζουμε κάθε χρόνο από τότε.

Πολλά χρόνια αργότερα στην Ελλάδα, που ήταν σκλαβωμένη για 400 χρόνια, κάποιοι πολύ γενναίοι Έλληνες διάλεξαν αυτή την Άγια Μέρα για να ξεκινήσουν την Ελληνική Επανάσταση, μια μεγάλη προσπάθεια, που με την ευλογία της Παναγίας θα τους χάριζε την ελευθερία και θα τους γλίτωνε απ’ τους κατακτητές… 

Έτσι ξεκίνησε η συζήτησή μας στον κύκλο, που δημιούργησε πολλές απορίες στα παιδιά για τις οποίες ζητούσαν διευκρινήσεις. Τα ερωτήματά τους απαντήθηκαν μέσα από τις δραστηριότητες που ακολούθησαν, από τις οποίες πήραν πολλές πληροφορίες και ήρθαν σε επαφή με πρόσωπα και γεγονότα.

Γνωριμία Με Τους Ήρωες

Η Ελληνική Επανάσταση, ξεκίνησε από την Πελοπόννησο. Σύντομα όμως, επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Πολλά γενναία παλικάρια ακολούθησαν τους σπουδαίους οπλαρχηγούς και έφτιαξαν ομάδες στα βουνά. Αυτοί ονομάστηκαν Κλέφτες και Αρματολοί. Στο Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ύψωσε την Ελληνική Σημαία και ευλόγησε τα παλικάρια που ξεκινούσαν τον Αγώνα. Οι ομάδες του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, του Αθανάσιου Διάκου, του Γεώργιου Καραϊσκάκη και πολλών – πολλών ακόμα, προκάλεσαν μεγάλα προβλήματα στους κατακτητές, τους αιφνιδίασαν και κέρδισαν πολλές μάχες…

Παρατηρούμε πίνακες ζωγραφικής με τα πορτρέτα των αγωνιστών της Επανάστασης και μαθαίνουμε να τους αναγνωρίζουμε. Με τη βοήθεια ερωτοαπαντήσεων, βοηθήσαμε τα παιδιά να «διαβάσουν» αναλυτικά τους πίνακες:

Τι φοράνε; Πώς είναι τα ρούχα τους;

Τι έχουν στη μέση τους; Τα γνωρίζετε αυτά τα όπλα; Τα έχετε ξαναδεί;

Τι χρώμα είναι τα πουκάμισα, τα γιλέκα, το φέσι τους;

Τι έκφραση έχει το πρόσωπό τους; Πώς λέτε να αισθάνονται;

Προσπαθήστε να μιμηθείτε την έκφρασή τους

Όταν φτάσαμε στην εικόνα που δείχνει τον «Όρκο Των Παλικαριών», με τον Π.Π.Γερμανό στη μέση, την Ελληνική Σημαία και τα παλικάρια γονατισμένα, προσπαθήσαμε να «ζωντανέψουμε» τον πίνακα φτιάχνοντας την εικόνα με τα σώματά μας. Η τεχνική αυτή ονομάζεται tableaux vivant και η προσπάθειά μας να πετύχουμε τη στάση του σώματος και τις εκφράσεις τους, ήταν αρκετά επιτυχημένη!

Μουσική Αγωγή – Τραγούδια  

Ακούσαμε ορχηστρικά εμβατήρια (παρελάσεως) και συντονίσαμε το βηματισμό μας με το ρυθμό. Κάναμε δηλαδή, μια μικρή παρέλαση στην τάξη μας και την αυλή μας. Στη συνέχεια, τραγουδήσαμε τα: «25η Μαρτίου», «Μάνα μου τα κλεφτόπουλα», «όλη η Δόξα», «Θούριος», «το Κρυφό Σχολειό» και άλλα επετειακά τραγούδια, που τόνωσαν το συναίσθημα των παιδιών και τους έδωσαν πολλές πληροφορίες μέσα από τους στίχους τους. Π.χ. με αφορμή τον «Θούριο», γνωρίσαμε τον Ρήγα Φεραίο και τη δράση του στην οργάνωση της Επανάστασης, την ηθική στήριξη που προσέφερε στους Έλληνες και παρατηρήσαμε το πορτρέτο με την εικόνα του. Ακόμη, με αφορμή το τραγούδι «Μάνα μου τα κλεφτόπουλα», γνωρίσαμε την τεχνική της ‘πρώτης φωνής’ σ’ ένα τραγούδι και της χορωδίας όπου πρέπει να συντονίζονται οι φωνές όσων συμμετέχουν.

Παραδοσιακοί Χοροί

Καταφέραμε να συντονίσουμε τα βήματά μας και να μάθουμε να χορεύουμε τον παραδοσιακό Τσάμικο χορό στα «40 παλικάρια» αλλά και τον Συρτό με το τραγούδι των Σουλιωτισσών «Έχετε γεια βρυσούλες».

Γεωγραφική Προσέγγιση

Αναρτήσαμε τον χάρτη της Ελλάδας στην τάξη μας και εντοπίσαμε αρχικά τα γεωγραφικά διαμερίσματα (Πελοπόννησος, Ήπειρος, Μακεδονία νησιά κλπ.) και στη συνέχεια, ιστορικούς σταθμούς που γνωρίσαμε απ’ τα γεγονότα της Επανάστασης (Μεσολόγγι, Σούλι, Γιάννενα κ.α.). Ακόμη, εντοπίσαμε τα νησιά που συναντήσαμε κατά τις αφηγήσεις μας, όπως τις Σπέτσες (εκεί που έδρασε η Λ.Μπουμπουλίνα), τα Ψαρρά, τη Χίο, την Κρήτη κ.α.

Θεατρικά Δρώμενα  

Χωρίζοντας ρόλους, δραματοποιήσαμε με την ανάλογη «σοβαρότητα», γεγονότα όπως: το χορό του Ζαλόγγου, τον αποχαιρετισμό των Κλεφτών, την κυρα-Φροσύνη και τον Πασά των Ιωαννίνων, το Κρυφό Σχολειό, την έξοδο του Μεσολογγίου. Δανειστήκαμε μαντήλες και στολές από το βεστιάριο του σχολείου μας και κατασκευάσαμε μόνοι μας τα αξεσουάρ που απαιτούσαν οι ρόλοι μας και τα σκηνικά των θεατρικών μας, για να μπούμε στην ατμόσφαιρα της περιόδου.

Η Ελληνική Σημαία  

Αφού παρατηρήσαμε εικόνες με τις σημαίες και τα λάβαρα που κάθε περιοχή και οπλαρχηγός σήκωνε στην Επανάσταση, εξηγήσαμε την ανάγκη ύπαρξης, κοινού συμβόλου για ολόκληρη τη χώρα. Μετρήσαμε τις λωρίδες της Σημαίας μας που είναι 9. Οι 5 είναι μπλε και οι 4 λευκές. Μιλήσαμε για τον συμβολισμό των χρωμάτων (το μπλε της θάλασσας και το λευκό των κυμάτων), το Σταυρό (επάνω αριστερά) που συμβολίζει τη θρησκεία μας, αλλά και τη σημασία του αριθμού 9, που συμβολίζει τις συλλαβές στη φράση: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ. Γράψαμε τη φράση και χωρίσαμε τις συλλαβές, τις μετρήσαμε και την αντιγράψαμε στις ζωγραφιές μας. Ακόμη, κατασκευάσαμε σημαιούλες με μπλε ψηφίδες στις σωστές λωρίδες (χαρτοκολλητική).

Η Ελληνική Φορεσιά  

Παρατηρήσαμε τη στολή του τσολιά και μιλήσαμε αναλυτικά για τα μέρη της: το λευκό πουκάμισο, το γιλέκο με τα χρυσά κεντήματα (σε μερικά σημεία είναι κεντημένο το Χ και Ο που σημαίνει Χριστιανός Ορθόδοξος), τη φέρμελη που φοριέται πάνω απ’ το γιλέκο και έχει κρεμαστά μανίκια στην πλάτη, το ζωνάρι που είναι υφασμάτινο, τη φουστανέλα που έχει 400 πιέτες (όσα και τα χρόνια της σκλαβιάς), τις λευκές κάλτσες και τις μαύρες καλτσοδέτες (γονατούρες) που τις στηρίζουν και τα τσαρούχια που φτιάχνονται με δέρμα και καρφιά και έχουν μαύρη φούντα στην άκρη και τέλος το κόκκινο φέσι με τη μαύρη φούντα (που λένε ότι συμβολίζει το δάκρυ του Χριστού).

Απ’ τις φορεσιές των γυναικών, είδαμε την Αμαλία που περιλαμβάνει το πουκάμισο με τις δαντέλες, τη μακριά φούστα, το κοντογούνι με τα μακριά φαρδιά μανίκια, το φέσι με τη χρυσή φούντα. Παρατηρήσαμε ότι σε κάθε περιοχή, χωριό ή νησί, οι γυναίκες ντύνονταν διαφορετικά και είδαμε πολλές εικόνες με ελληνικές φορεσιές από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Εντοπίσαμε παραλλαγές στα χρώματα, τα μέρη της φορεσιάς (οι Σουλιώτισσες φορούσαν ένα μακρύ γιλέκο, το σιγκούνι, άλλες είχαν κοσμήματα με φλουριά, άλλες κεντημένες ποδιές και άλλες μαντήλες στα μαλλιά), τα κοσμήματα κλπ.

Τέλος, αναφερθήκαμε στα όπλα των αγωνιστών. Οι τσολιάδες φορούσαν στη μέση τους μια ειδική υφασμάτινη ζώνη με θήκες, το σελάχι. Εκεί, στερέωναν τα όπλα, τις παλάσκες τους, το γιαταγάνι τους (γυριστό σπαθί) αλλά δεν χωρούσε το καριοφίλι που είχε πολύ μεγάλη κάνη και το κρατούσαν στον ώμο ή στα χέρια. Είδαμε από το Ιστορικό Μουσείο που τα φιλοξενεί, σε φωτογραφίες, τα όπλα αυτά και παρατηρήσαμε τα υλικά που ήταν φτιαγμένα και τα σχέδια που τα στόλιζαν.

Γραφή, Ανάγνωση, Αριθμοί, Δραστηριότητες Λεπτών Χειρισμών

Πολύ γρήγορα, μέσα από την αγάπη τους για το θέμα και την παρατήρηση, τα παιδιά έμαθαν να αναγνωρίζουν και να συλλαβίζουν λέξεις όπως: Ελευθερία, Θάνατος, Ελλάδα, ονόματα αγωνιστών, Τσολιάς, Αμαλία, 25η Μαρτίου. Ακόμη, ήρθαν σε επαφή με χρονολογίες όπως: 1821, 1453 (η πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και η έναρξη της τουρκικής σκλαβιάς), 1823, 1826, αλλά και αριθμούς όπως 400, 1000 κλπ.

Κατασκευάσαμε τσολιαδάκια που κρατούν την Ελληνική Σημαία, χρησιμοποιώντας τα σωστά χρώματα για τη στολή και τη Σημαία. Στη συνέχεια τα παιδιά έκοψαν και συναρμολόγησαν τα κομμάτια, για να γίνει τρισδιάστατο.

Συμπληρώσαμε έντυπα εργασίας που αφορούσαν την 25η Μαρτίου. Μετρήσαμε τσολιάδες και Αμαλίες, λύσαμε σταυρόλεξα με τις λέξεις: παρέλαση, Σημαία, φέσι κλπ. Αντιστοιχήσαμε λέξεις με εικόνες που αφορούσαν την Ελληνική Φορεσιά. Μετρήσαμε ζευγάρια παιδιών και τσαρουχιών. Ενώσαμε λέξεις με εικόνες. Χρωματίσαμε την εικόνα της Αγίας Λαύρας. Φανταστήκαμε τον δικό μας πίνακα ζωγραφικής με θέμα την 25η Μαρτίου. Σειροθετήσαμε μεγέθη και Ομαδοποιήσαμε αντικείμενα και πολλά-πολλά ακόμη.

Λεξιλόγιο

Το λεξιλόγιό μας εμπλουτίστηκε με αμέτρητες λέξεις που είναι δύσκολο να τις αναφέρουμε όλες: φέσι, φουστανέλα, τσαρούχι, τσολιάς, εύζωνες, σκλαβιά, σκλαβωμένος, επανάσταση, απέραντος, Ευαγγελισμός, μνήμη, κατακτητής, παλάσκες, σελάχι, φέρμελη, καριοφίλι, φουσέκια, λάβαρο, κάμπος, ραχούλες, θλιβερός, καμάρι, λεβεντιά, παλικαριά, γενναιότητα, πολιορκημένος, γιουρούσι, γιαταγάνι, αγέρωχος, δόξα, κοντοζυγώνει, κυανό, λευκό, γαλανόλευκη, άρματα, αιματωμένος, ανδρειωμένος, παντοτινά… και πολλές άλλες!

Ζωγραφική  

Με αφορμή τη θεματολογία που αφορούσε την Επανάσταση και τους ήρωες, γνωρίσαμε τον σπουδαίο μας Έλληνα ζωγράφο Θεόφιλο Χατζημιχαήλ από τη Μυτιλήνη, που μας άφησε μια σπουδαία κληρονομιά από έργα και το αθάνατο συναίσθημα της Ελληνικής Παλικαριάς με το παράδειγμά του.. γνωστός ως «ο φουστανελάς ζωγράφος», ολόκληρη τη ζωή του, ζωγράφιζε φορώντας την τιμημένη φουστανέλα. Τα έργα του, αφορούσαν σε πολύ μεγάλο βαθμό, ήρωες και γεγονότα του ’21 («Αθανάσιος Διάκος», «Κλέφτες στα βουνά», «Ο χορός του Ζαλόγγου» κ.α.)

Ποιήματα  

Διαβάσαμε και μάθαμε ποιήματα που τιμούν τα κατορθώματα των ηρώων και θυμίζουν τα γεγονότα της Επανάστασης. Απ’ τα πιο σημαντικά ποιήματα που μας απασχόλησαν, ήταν: «η έξοδος του Μεσολογγίου», «Της Δέσπως», «Της Λένως Μπότσαρη», «Ή θάνατος Ή λευτεριά», «Στον Κλέφτη» κ.α. Εξασκήσαμε έτσι, τη μνήμη μας αλλά ήρθαμε σε επαφή και με τη μέθοδο της απαγγελίας.

Εποπτικό Υλικό  

Συγκεντρώσαμε, όσο περισσότερο υλικό μπορούσαμε από: βιβλία, εικόνες, φωτογραφίες, περιοδικά, χάρτες, φορεσιές, πίνακες ζωγραφικής, εκθέματα του Ιστορικού Μουσείου, πορτρέτα ηρώων, εγκυκλοπαίδειες κ.α., για να οργανώσουμε στην τάξη μας τη γωνιά παρατήρησης, που αφορούσε τη θεματική ενότητα. Ο Σημαιοστολισμός του χώρου, συμπλήρωνε το σκηνικό και την ατμόσφαιρα, που για έναν ολόκληρο μήνα, μας μετέφερε στα ένδοξα εκείνα χρόνια.

«Για σας που τη ζωή σας την κάνατε θυσία
στον ιερό, στον πάναγνο βωμό της Λευτεριάς…
Για σας τον Παπαφλέσσα, τον Ρήγα, τον Κανάρη,
για τον Μιαούλη, Μπότσαρη, τον Γέρο του Μοριά,
τον Διάκο, τον Ανδρούτσο, για κάθε παλικάρι,
που για την τιμή πολέμησε και για τη Λευτεριά.
Για σας αυτή τη μέρα είναι όλα αφιερωμένα:
Στεφάνια, γαλανόλευκες, τραγούδια και χοροί.
Κι η μάνα μας Ελλάδα, παιδιά του Εικοσιένα,
για σας μονάχα σήμερα τα γιορτινά φορεί!..»

ΖΗΤΩ Η 25Η ΜΑΡΤΙΟΥ!!!
ΖΗΤΩ
στα Ελληνόπουλα της «Πλαστελίνης» μας!!!