Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας δεν έχουν ακόμα κατακτήσει την έννοια του χρόνου και δυσκολεύονται να προσεγγίσουν την έννοια του μήνα και τη σύνδεσή του με την εποχή, γιατί αφ’ ενός έχει μεγαλύτερη διάρκεια από την εβδομάδα και αφ’ ετέρου τα χαρακτηριστικά του δεν συνδέονται με θεαματικές αλλαγές στη φύση, όπως εκείνες των εποχών.
Η δυσκολία τους αυτή, καθιστά επιτακτική την προσπάθειά μας να τους παρέχουμε τα κατάλληλα ερεθίσματα προκειμένου τα “πλαστελινάκια” μας να συγκροτήσουν βασικές χρονικές έννοιες και να μπορούν να βιώνουν καταστάσεις, προσδιορίζοντας ακριβώς τη διάρκεια και τη θέση τους στο χρόνο.
Οι πρώτες έννοιες λοιπόν που πρέπει να κατανοήσει το παιδί σε σχέση με το χρόνο είναι η αλλαγή, η διαδοχή, η σειρά και η διάρκεια. Σκοπός μας ήταν να βοηθήσουμε τα παιδιά να αντιληφθούν και να κατανοήσουν τη μέτρηση του χρόνου μέσα από επαναλαμβανόμενες βιωματικές δραστηριότητες, μέσα από την παρατήρηση και το παιχνίδι.
Αρχικά, ακούσαμε με τα παιδιά το τραγούδι 12 μήνες αθλητές, από τη Λιλιπούπολη:
12 μήνες αθλητές στο γήπεδο του χρόνου
12 μήνες αθλητές κάνουν αγώνα δρόμου!
Ο Γενάρης με μποτίνια κι ο Φλεβάρης με παλτό
και ο Μάρτης με σορτσάκι ριγωτό
Ο Απρίλης με κασκέτο και με άσπρες ελβιέλες
και ο Μάιος κι ο Ιούνιος με άσπρες ξώπλατες φανέλες
12 μήνες στη γραμμή τινάζουνε τα πόδια
κι όλοι πηδάνε με ορμή του δρόμου τα εμπόδια!
Ο Ιούλιος ο χίπις με μπλουτζίν και χαϊμαλιά
και ο Αύγουστος με ψάθα και γυαλιά
Ο Σεπτέμβρης κι ο Οκτώβρης με αδιάβροχα σακάκια
κι ο Νοέμβρης κι ο Δεκέμβρης με πουλόβερ και σκουφάκια
Έπειτα τα ρωτήσαμε να μας πουν γιατί μας μιλάει το τραγούδι και πόσους μήνες έχει ο χρόνος. Στη συνέχεια τους παρουσιάσαμε τους 12 αθλητές σε κουκλάκια, λέγοντάς τους πως μπερδεύτηκαν και θέλουν να βρουν το καθένα την ονομασία του μήνα του. Διαβάζοντας πάλι το τραγουδάκι στίχο – στίχο, καλέσαμε κάθε πλαστελινάκι να βρει ποιο κουκλάκι ταιριάζει σε κάθε μήνα, από τα ρούχα που φοράει το καθένα. Τα παιδάκια μας αντιστοίχισαν με επιτυχία τον κάθε μήνα με το κουκλάκι του!
Με αυτό τον τρόπο βρήκαμε το όνομα του μήνα που είχε κάθε κουκλάκι και τα βάλαμε σε σειρά, μετρώντας τα.
Η διαδικασία αυτή τα βοήθησε να ανακαλύψουν τη χρονική σειρά των μηνών και να βρουν ποιος μήνας είναι ο πρώτος, ο δεύτερος, ο τρίτος κ.ο.κ. Στο επόμενο στάδιο αυτής της δραστηριότητας τους έδειξα τον κυκλικό πίνακα με τις εποχές και αφού τις παρατήρησαν, μέτρησαν τις εποχές και αναγνώρισαν κάθε μία.
Ακολούθησε συζήτηση για τα ρούχα κάθε εποχής, πώς είναι η φύση τότε και μέσα από τη συζήτηση, προκάλεσα τη σκέψη τους και τα κινητοποίησα να προβληματιστούν ως προς τους μήνες που είχαμε σε κουκλάκια. Σε ποια εποχή ταιριάζουν; Προτρέποντάς τα να μοιράσουν δίκαια τους μήνες σε κάθε εποχή, για να έχουν και οι τέσσερις εποχές τους ίδιους σε αριθμό μήνες. Παρατηρώντας λοιπόν τις κούκλες (και έχοντας βρει προηγουμένως τα ονόματά τους) και τα ρούχα που φορούν, τις ταιριάξαμε στην εποχή που φοράμε και εμείς αυτά τα ρούχα. Κάθε παιδί που έβρισκε σε ποια εποχή ταίριαζε κάποιος μήνας το έγραφε, συμπληρώνοντας τη μακέτα /πίνακα των εποχών.
Έτσι, φτιάξαμε τον πίνακα με τις 4 εποχές και τους 3 μήνες της κάθε εποχής! Κατά τη διάρκεια της γραφής των μηνών, αρκετά παιδιά ανέφεραν το μήνα που είχαν γενέθλια. Έτσι, αποφασίσαμε να βρούμε στον πίνακα αναφοράς των μηνών της τάξης μας, το μήνα που έχουν γενέθλια και να γράψουν το όνομά τους κοντά του, για να ξέρουμε ποιος έχει γενέθλια κάθε μήνα. Κάθε παιδί, έγραφε το όνομά του δίπλα στο μήνα που είχε γενέθλια, ενώ έβρισκε και μας έλεγε και την εποχή που τα έχει, συμβουλευόμενο τον πίνακα με τις εποχές και τους μήνες που φτιάξαμε!
Ολοκληρώνοντας τον πίνακα αναφοράς με τα γενέθλια των παιδιών, τα κρινάκια μας μέτρησαν και βρήκαν πως ο μήνας Σεπτέμβριος έχει τα περισσότερα γενέθλια και είναι η εποχή του Φθινοπώρου!
Η θεματική μας προσέγγιση για τους 12 μήνες του χρόνου και η σύνδεσή τους με τις 4 εποχές, τελείωσε με ένα διασκεδαστικό κινητικό παιχνίδι κατά το οποίο μοιράσαμε σε κάθε παιδάκι από μία κορόνα, η οποία είχε πάνω μία εικόνα /χαρακτηριστικό του κάθε μήνα και τα καλέσαμε να πάνε στον πίνακα αναφοράς και να δείξουν την εικόνα του μήνα που έχουν, ξεκολλώντας δίπλα τη λέξη του μήνα και πηγαίνοντας στον πίνακα των εποχών για να βρουν αυτό το μήνα και να δουν σε ποια εποχή ανήκει.
Αφού το έκαναν όλα τα παιδιά και βρήκαν σε ποια εποχή ανήκει ο μήνας που είχαν στην κορόνα τους, βάλαμε το μουσικό κομμάτι «Οι 4 εποχές» του Vivaldi και τα προνηπιάκια μας κινήθηκαν ελεύθερα στο χώρο και χόρευαν στους ρυθμούς της μελωδίας. Μόλις όμως σταματούσε η μουσική, έπρεπε οι 3 μήνες από κάθε εποχή να ενωθούν και να πιαστούν σε κύκλο. Επεκτείναμε το παιχνίδι μας, σκορπίζοντας στο πάτωμα ανακατεμένα αντικείμενα ή ρούχα κάθε εποχής και αυτή τη φορά τα κρινάκια έπρεπε με το σταμάτημα της μουσικής, να πάρουν τα αντικείμενα που ανήκαν στην εποχή τους.
Η εποχή που μάζεψε τα περισσότερα αντικείμενα ήταν η νικήτρια μαζί με τους 3 μήνες της και αυτή ήταν η ομάδα του καλοκαιριού με τους μήνες: Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο.
Οι βιωματικές αυτές δραστηριότητες τα βοήθησαν να κατανοήσουν και να προσεγγίσουν με επιτυχία, απλές χρονικές σχέσεις όπως: η διάρκεια, η χρονική ακολουθία και τα χρονικά διαστήματα.
Ο ενθουσιασμός που κατέδειξαν, το αμείωτο ενδιαφέρον, η προσοχή και η ενεργή συμμετοχή τους σε όλες τις δραστηριότητες, ήταν έκδηλη από την αρχή μέχρι το τέλος. Με τον τρόπο κατά τον οποίο εξελίχθηκε και ολοκληρώθηκε η θεματική προσέγγιση για τους μήνες και τις εποχές, θεωρώ ότι επιτεύχθησαν οι στόχοι που είχαν τεθεί και τελικά άξιζε το εγχείρημά μου να προσπαθήσω να εμπλέξω τα παιδιά σε μια δραστηριότητα λίγο πιο σύνθετη και απαιτητική!